1. Xử lý nước thải dệt nhuộm và đặc điểm ô nhiễm

Xử lý nước thải dệt nhuộm là một trong những vấn đề cấp bách trong ngành công nghiệp dệt may. Các nhà máy sản xuất dệt nhuộm thải ra lượng nước lớn chứa nhiều chất ô nhiễm nguy hiểm, bao gồm chất rắn lơ lửng, kim loại nặng, chất hữu cơ khó phân hủy và chất tạo màu. Nếu không có biện pháp xử lý hiệu quả, nước thải dệt nhuộm sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường, nguồn nước và hệ sinh thái tự nhiên.

1.1. Thành phần ô nhiễm trong nước thải dệt nhuộm

Nước thải từ các nhà máy dệt nhuộm thường chứa:

• Chất rắn lơ lửng (SS): Gây đục nước, cản trở quá trình quang hợp trong môi trường nước.
• BOD, COD cao: Tiêu thụ oxy hòa tan, gây suy thoái sinh vật thủy sinh.
• Kim loại nặng (Cr, Pb, Cu, Zn): Tồn dư từ thuốc nhuộm, gây độc hại lâu dài cho sinh vật và con người.
• Chất tạo màu: Làm thay đổi màu sắc nguồn nước, ảnh hưởng đến sinh thái thủy vực.
• Hóa chất tẩy rửa, dung môi: Gây hại đến sức khỏe con người nếu tiếp xúc lâu dài.

1.2. Chất ô nhiễm theo từng công đoạn sản xuất

Công đoạn	Chất ô nhiễm chính	Đặc tính nước thải
Hồ sợi, giũ hồ	Tinh bột, dầu mỡ, nhựa tổng hợp	BOD cao (34-50% tổng BOD)
Nhuộm	Thuốc nhuộm tổng hợp, muối kim loại	Độ màu cao, kim loại nặng
In	Chất tạo màu, axit, dầu, muối kim loại	Độ màu cao, BOD, COD cao
Giặt công nghiệp	Chất tẩy rửa, dung môi hữu cơ	BOD thấp, độ màu cao

2. Công nghệ xử lý nước thải dệt nhuộm hiện nay

Hệ thống xử lý nước thải dệt nhuộm gồm 4 giai đoạn chính: Xử lý sơ bộ, xử lý hóa lý, xử lý sinh học và xử lý bậc cao.

Dưới đây là sơ đồ minh họa chi tiết về quy trình xử lý:

2.1. Xử lý sơ bộ – Loại bỏ tạp chất, ổn định dòng chảy

• Song chắn rác: Loại bỏ rác thải lớn, xơ vải, túi nylon tránh làm hư hỏng hệ thống.
• Bể điều hòa: Ổn định lưu lượng và nồng độ ô nhiễm để tránh sốc tải.
• Máy thổi khí: Ngăn lắng cặn, phân hủy một phần chất hữu cơ.

2.2. Xử lý hóa lý – Loại bỏ cặn bẩn, chất ô nhiễm hòa tan

• Bể keo tụ:

  • Phèn nhôm, PAC, polymer giúp kết dính các hạt lơ lửng thành bông cặn lớn.
  • Giảm SS, COD lên đến 70%.

• Bể tạo bông:

  • Polymer trợ keo tụ giúp bông cặn lớn hơn, dễ dàng lắng xuống.

• Bể lắng 1:

  • Loại bỏ bông cặn, giúp giảm độ đục của nước thải trước khi vào xử lý sinh học.

2.3. Xử lý sinh học – Phân hủy chất hữu cơ

• Bể hiếu khí (MBBR, SBR):

  • Vi sinh vật hiếu khí phân hủy chất hữu cơ thành CO₂ và H₂O.
  • Máy thổi khí cung cấp oxy để duy trì hệ vi sinh.

• Bể lắng 2:

  • Loại bỏ bùn sinh học dư thừa, tuần hoàn một phần bùn để duy trì mật độ vi sinh ổn định.

2.4. Xử lý bậc cao – Nâng cao chất lượng nước

• Bể khử trùng: Dùng chlorine hoặc ozone tiêu diệt vi khuẩn, virus.
• Bể lọc áp lực: Loại bỏ cặn nhỏ còn sót lại, giúp nước đạt độ trong suốt cao hơn.
• Nguồn tiếp nhận: Sau khi xử lý, nước đạt tiêu chuẩn QCVN 13:2008/BTNMT, Cột B.

3. Xử lý bùn thải từ hệ thống xử lý nước thải dệt nhuộm

3.1. Nguồn gốc và thành phần của bùn thải

Bùn thải từ hệ thống xử lý nước thải dệt nhuộm gồm:

• Bùn từ bể keo tụ – tạo bông chứa polymer và chất ô nhiễm kết tủa.
• Bùn sinh học từ bể lắng hiếu khí, chứa vi sinh vật đã chết và chất hữu cơ lắng đọng.

3.2. Công nghệ xử lý bùn thải

• Bể chứa bùn: Tập trung bùn từ các bể lắng.
• Bể nén bùn: Giảm thể tích bùn trước khi ép.
• Máy ép bùn (ly tâm, trục vít, băng tải): Loại bỏ nước trong bùn, giúp giảm độ ẩm xuống 40-60%.
• Bùn khô:
  • Tái sử dụng: Làm phân bón (sau khi xử lý kim loại nặng), san lấp mặt bằng.
  • Chôn lấp hợp vệ sinh: Nếu không thể tái sử dụng.

4. Kết luận

Việc xử lý nước thải dệt nhuộm là yếu tố quan trọng để bảo vệ môi trường, duy trì phát triển bền vững của ngành công nghiệp dệt may. Các doanh nghiệp cần đầu tư hệ thống xử lý hiện đại nhằm đáp ứng quy chuẩn môi trường QCVN 13:2008/BTNMT, tránh ảnh hưởng đến hệ sinh thái và nguồn nước.

Lợi ích khi đầu tư vào công nghệ xử lý nước thải dệt nhuộm:

✅ Giảm ô nhiễm môi trường, bảo vệ nguồn nước và hệ sinh thái.
✅ Tuân thủ quy định pháp luật, tránh bị xử phạt.
✅ Tối ưu chi phí sản xuất, nhờ tái sử dụng nước sau xử lý.
✅ Nâng cao uy tín doanh nghiệp, thể hiện trách nhiệm với xã hội.